İnsanlar hayatta kalabilmek, var olabilmek ve uyum içerisinde yaşayabilmek için iletişim kurmak zorundadırlar. İletişim kurmanın birçok farklı yönü ve bu iletişimi sağlayan birçok araç vardır. Gelin birlikte kronolojik sıraya göre yakından bakalım.
Mağara Duvarına Çizilen Resimler (Taş Devri)
İnsanlar yazının icadından önce resim ile iletişim kurmaktaydı. Bu yüzden mağaraların duvarlarına resimler çizmişlerdir. Bu sayede benzeri resimler ile iletişim kurulduğu düşünülmektedir.
Dumanla, Ateşle Haberleşme ( Taş Devri)
Kızılderililerin kendi aralarında belirledikleri şifreler ile yanan ateşin dumanının karşı tarafa gönderilmesidir. Duman eski bir haberleşme aracıdır.
Posta Güvercinleri (M.Ö 1200)
Posta Güvercinlerini dizi, film, romanlarda görmüş ya da duymuşsunuzdur. Posta Güvercinlerinin yazının icadı ile birlikte iletişimin sağlanmasında büyük katkıları vardır. Güvercinler eğitilmişlerdir. Yazılan not ya ayağına bağlanılarak ya da gagasına konularak karşı tarafa gönderilmektedir. Bu sayede iletişim sağlanmaktadır.
Ulak İle Haberleşme (M.Ö 3200)
Ulak, haberci demektir. Bu yöntem genelde devletler arasında görülmektedir. Söylenen veya yazılanı hızlı bir şekilde karşı tarafa ileterek sağlanmaktadır.
Mektup ( M.Ö 3200)
Yazının icadı ve kağıdın bulunması ile birlikte iletişim mektupla gerçekleşmiştir. En eski mektuplar Mısır firavunlarının diplomatik mektuplarıdır.
Gazete (1605)
Kağıt üzerine basılan ilk gazete Johann Carolus’un 1605 yılında yayınladığı “aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historie” olarak bilinmektedir. Dünyanın en eski gazetesi ise Roma İmparatorluğu’nda Acta Diurna olarak bilinmektedir. Acta Diurna, günlük olaylar anlamına gelmektedir. Birçok insan aynı anda olayları görmekte ve haberdar olmaktadırlar. Bu sayede insanlar daha çok kişiyle ve daha iyi iletişim sağlayabilmektedirler.
Dergi (1672)
İlk dergi Mercure Galant’dır. Jean Donneau de Vise tarafından Paris’te kurulmuştur. Bu dergi sayesinde ülke içindeki olaylar ele alınmaktadır. Dergi iletişim kurmakta önemli bir etken haline gelmiştir. Toplum arasında gerçekleşen olaylar dedikodu gibi hızlı yayılmaktadır.
Telgraf (1792)
1792 yılında çalışmalara başlanmıştır ve bu 1832 yılına kadar deneme yanılma yöntemleri olmuştur. Elektrik akımlarının keşfedilip geliştirilmesinin yanı sıra gönderilen kodlar yazıya dökülmüştür ve gerekli haberleşme gerçekleştirilmiştir. Daha sonrasında Samuel Morse tarafından elektromıknatıslı telgraf geliştirilmiştir. İlerleyen zamanlarda Mors alfabesi çıkmıştır. Telgraf, döneminin en popüler iletişim aracı olmuştur.
Daktilo (1829)
William Austin Burt tarafından 1829 yılında daktilonun ilk patenti alınmıştır ve Tipograf adını vermiştir. 1868 yılında ilk pratik daktilo yapılmıştır. Thomas Edison daktilonun elektrikle çalışabileceğini düşünmüştür ve elektromıknatıslar ile elektrikli daktilo makinesi yapmıştır. 1872 yılında da patentini almıştır.
Faks Makinesi (1843)
Faks Makinesinin patenti 1843 yılında Alexander Bain tarafından alınmıştır ve Frederick Bakewell tarafından 1851 yılında sergilemiştir. Faks makinelerinin iletişim araçları arasında rolü büyüktür. Günümüzde resmi yazışmalarda hâlen kullanılmaktadır. Faks makinesi sayesinde gerekli evraklar kısa sürede karşı şahısa gönderilmektedir.
Ahizeli, Çevirmeli Telefon (1875)
İlk icat edilen telefonlardır. Graham Bell icat etmiştir ancak Thomas Edison tarafından geliştirilmiştir. Ahizeli telefonun icadıyla iletişim büyük bir devrim geçirmiştir.
Fonograf, Gramofon, Diktafon (1877)
Thomas Edison tasarlamıştır ve Fonograf ile çok fazla ün kazanmıştır. Fonografa ait ilk prototip modelini 12 Ağustos 1877’de yapmıştır. 24 Aralık 1977’ye kadar patent başvurusunda bulunmamıştır.
Radyo (1896)
İletişim araçlarının icatları geliştikçe iletişim büyük gelişme kat etmiştir. Elektromanyetik dalgalanmalar arasında bağlantılar kurulmuştur. Böylece radyo icat edilmiştir ve en iyi iletişim araçlarından birisi olmuştur. Radyoyu icat eden kişi hakkında tartışmalar vardır. Guglielmo Marconi çoğu zaman radyonun babası olarak bilinmektedir fakat Tesla’da 1893 yılında kablosuz radyo kanıtlamıştır. Radyo önceleri denizdeki gemilere ulaşmak için kullanılmıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında da halka haber göndermek için kullanılmıştır. Savaştan sonra eğlence için hizmet vermiştir. Günümüzde ise internetin yaygınlaşması ile kullanımı azalmıştır.
Televizyon (1923)
Televizyon 1923 yılında John Logie Baid tarafından icat edilmiştir. 1930’lu yıllarda satışa sunulmuştur. 1940’lı yıllarda renkli televizyon çalışmaları hız kazanmıştır. 1960’larda kullanılmaya başlanmıştır. İcadından bu güne iletişim araçları arasında önemli yeri vardır. Geniş kitlelere hitap etmektedir.
İlk Bilgisayar Eniac (1947)
ABD’li bilim insanları tarafından bulunmuştur. Bugün ki bilgisayarın temelini oluşturmaktadır. Ağırlığı 30 tondur. Elektronik veri işlem kapasitesine sahiptir. Fakat bu büyüklüğünden dolayı çok kullanışlı olmamıştır.
Bilgisayar, PC (1970)
George Boole bugünkü bilgisayarın temellerini atmıştır. Modern bilgisayarlarda ve anahtarlı derelerde kullanılmıştır. İlk kişisel bilgisayar ise Altair 8800. 1976 yılında Steve Wozniak ve Steve Jobs, Apple I bilgisayarı üretmiştir. 1977 yılında Apple II üretilmiştir. 1981 yılında ise Osborne 1 ticari olarak başarı sağlayan ilk taşınabilir bilgisayardır. 1982’de tanıtılan Commodore 64 ise en çok satan kişisel bilgisayar modeli olmuştur. Bilgisayar üzerine çalışmalar devam etmektedir ve gün geçtikçe gelişmektedir.
Cep Telefonu (1973)
Cep telefonu Martin Cooper tarafından geliştirilmiştir. Daha öncesinde telsiz cihazlar kullanılmaktaydı. 1973 yılında ilk cep telefonunu icat etmiştir. Sonrasında geliştirmeler yapmıştır. 1989 yılında antenli modeller çıkartılmaya başlamıştır. Günümüz telefonları ise 1992 yılında üretilmeye başlamıştır. Türkiye’de ise ilk cep telefonu görüşmesi 23 Şubat 1994 tarihinde gerçekleşmiştir.
Akıllı Telefon (1994)
İlk akıllı telefon IBM’nin Simon telefonudur. 1996 yılında NEC tarafından üretilip tanıtılan Mova N103 Hyper, özelleştirilebilir zil seçeneğine sahip ilk telefondur. Aynı yıl içerisinde Nokia akıllı telefon pazarına Nokia 9000 Communicator ile giriş yapmıştır. Bu telefon ilk tam QWERTY klavyeli cep telefonudur. 1997 yılında ise Ericsson GS88 modelini çıkarmıştır. Bununla telefon literatürüne akıllı telefon adını kazandırmıştır. 2000 yılında ise R380 modelini sunmuştur. 2007 yılında ise Steve Jobs öncülüğünde Apple ilk iPhone modelini sunmuştur. İlerleyen zamanlarda da Samsung, LG ve Nokia’dan benzer cihazlar sunulmuştur. Günümüzde ise hâlen akıllı telefon piyasasında gelişme devam etmektedir. Ayrıca iletişimin yanı sıra bütün işlerimizi akıllı telefonlar sayesinde yapmaktayız.
İnternet (1969)
İnternet 1969 yılında ABD Savunma Bakanlığı’nda ARPANET’ in kurulması ile başlamıştır. ARPANET 1981’de daha büyük ağlara bağlanabilen bir yapı haline gelmiştir. 20. yüzyılın başlarında ise ağ modern anlamda geliştirilmiştir. Word Wide Web Protokolü 1991 yılında geliştirilsede internet ağının evlerde kullanımı 1998 yılını bulmuştur. 1994 yılında ise internette ki ilk reklam ekranlara düşmüştür. 1995 yılında ise Hong Kong’da ilk hacker yakalandı. 1995 yılında alan adı isimleri paralı olmuştur ve yazılım savaşları başlamıştır. Günümüzde internet sayesinde her bilgiye çok çabuk ulaşabilmekteyiz. Her işlemi internet üzerinden yapmaktayız. Bunun yanı sıra görüntülü arama ile uzaktaki kişilerlede kolayca iletişimde kalabilmekteyiz.
Sosyal Medya (1971)
Sosyal medya denildiğinde Facebook, Twitter, YouTube gibi mecralar aklımıza gelsede kökü daha eskiye dayanmaktadır. İlk olarak 1971 yılında Ray Tomlinson’un gönderdiği e-mail ile başlamıştır. Daha sonra chat odaları ilerlemiştir. 2000’li yıllardan sonra, Friendster ve MySpace dönemi başlamıştır. İş dünyasına yönelik LinkedIn 2003 yılında sunulmuştur. Facebook ise 2004 yılında piyasaya sunulmuştur. Ardından YouTube, Twitter, WhatsApp, Instagram, Snapchat, Tiktok sunulmuştur. Günümüzde sosyal medya çok önemli bir yere sahiptir. Birçoğumuz gündemi sosyal medya mecrasından takip etmekteyizdir.
Zaman ilerledikçe iletişimde gelişmiş ve evrim geçirmiştir. İlk dönemler resim ve duman ile iletişim sağlarken şimdi tek tıkla yapmaktayız. İnsanlar, yaşadıkları koşullar ve onları çevreleyen dünyaya göre iletişim yöntemlerini geliştirmişlerdir. Bazı olumsuz yanları olsada teknoloji sayesinde iletişim gelişmiştir. Bundan yüzlerce yıl sonra daha nice gelişmeler olur bilemeyiz ama bu bir döngü şeklindedir. Sürekli kendini geliştirmekte ve yenilemektedir.
Fatma Tecirlik
Selçuk Üniversitesi
